پرتو درمانی چیست؟
پزشکان از رادیوتراپی یا پرتو درمانی در مراحل ابتدایی درمان سرطان استفاده می‌کنند. در ابتدای مبتلا شدن فرد به سرطان، سلو‌های سرطانی محدود به بافت هستند و هنوز متاستاز صورت نگرفته است. پرتو درمانی یک درمان مکمل در کنار شیمی درمانی و جراحی بوده که پزشک با توجه به وضعیت بیمار ممکن است این مدل از درمان را نیز پیشنهاد کند. هدف از انجام پرتو درمانی کوچک شدن تومور و افزایش شانس موفقیت در جراحی می باشد. در این شرایط پزشک سعی میکند سلول سرطانی را از بین ببرد و ریسک عود بیماری را به حداقل برساند. پرتو درمانی یا رادیوتراپی شامل ویزگی های زیر می باشد:
- درمان کامل سرطان در مراحل اولیه
- درمان مکمل در کنار جراحی
- کاهش ریسک برگشت و عود بیماری
- تسکین علائم بیماری در زمان عدم درمان
پرتو درمانی چگونه انجام می‌شود؟
در رادیوتراپی، پرتوهای انرژی به سراغ DNA سلول‌های سرطانی رفته و دنا را که نوعی مادهٔ ژنتیکی با داشتن تمامی اطلاعات وراثتی بوده کنترل میکند.اگر به دی ان ای سلول های سرطانی آسیب وارد شود، تومور سرطانی توانایی رشد و گسترش نخواهد داشت و در نهایت از بین می‌رود. با توجه به نوع، محل و مرحله یا گرید سرطان، انکولوژیست بهترین پرتو درمانی را به بیمار پیشنهاد میکند.
پرتودرمانی خارجی (teletherapy) چیست؟
تله‌تراپی یا رادیوتراپی خارجی، یکی از مدل های رادیوتراپی می باشد که در طی آن دستگاه بیرون از بدن بیمار و در فاصله‌ایی مناسب از او قرار گرفته و بیمار روی تخت، بدون حرکت باید دراز بکشد و سپس دستگاه در اطراف بدن شروع به حرکت میکند و تابش از چندین زاویه به تومور صورت میگیرد. پزشک با توجه به نیاز بیمار، این تکنیک را برای چند هفته تجویز میکند. همچنین ممکن است بیمار به روزی 2 بار برای انجام رادیوتراپی خارجی نیاز داشته باشد.
پرتودرمانی داخلی (brachytherapy) چیست؟
در براکی تراپی یا همان رادیوتراپی داخلی، منبع رادیواکتیو در قالب یک ایمپلنت در داخل بدن و نزدیک به تومور قرار گرفته و دوزهای بالای تابش به‌طور دقیق‌تر و موثر‌تر تومور سرطانی را هدف قرار می‌دهد. در این روش میزان آسیب به بافت‌های سالم به حداقل ممکن میرسد. برای کاشت ایمپلنت به یک جراح حاذق نیاز است تا محل دقیق کاشت را در بدن شناسایی کند. مدت زمانی که ایمپلنت باید در بدن باقی بماند به نوع و محل سرطان بستگی دارد.
پرتو درمانی با روش imrt چیست؟
پرتودرمانی با شدت تعدیل‌شده (IMRT) یک تکنیک پیشرفته بوده که برای ارسال دوز دقیق و هدفمند پرتو به تومورهای سرطانی بکار برده می شود. این تکنیک به بافت های سالم آسیب نمی رساند و پزشکان متخصص سرطان از IMRT معمولا در درمان سرطان‌های مختلف از جمله سرطان‌های پروستات، سر و گردن، مغز، ریه، دستگاه گوارش و سرطان‌های زنان استفاده می‌کنند.
فرق پرتو درمانی با شیمی درمانی چیست؟
در شیمی درمانی انکولوژیست داروها را به صورت تزریقی به بیمار تجویز کرده و این داروها علاوه بر سلول های سرطانی بر روی سلول های سالم نیز تاثیر می گذارند. در این میان شیمی درمانی بر روی برخی سلول‌های بدن که مقاومت کمتری نیز دارند مانند سلول‌های مو تاثیر بیشتری میگذارد که این امر سبب ریزش موی شدید بیماران می شود. در پرتودرمانی، هدف از بین رفتن سلول‌های سرطانی و آسیب رسیدن کمتر به بافت‌های سالم بدن می باشد.
پرتو درمانی چه عوارضی دارد؟
بیماران دوز رادیوتراپی یا پرتو درمانی را یکدفعه با هم دریافت نمی‌کنند، به همین دلیل بافت‌های سالم بدن فرصت دارند تا خود را بهبود دهند. با این حال دریافت اشعه ایکس و...، عوارض جانبی خود را به همراه داشته که از رایج‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحریک پوست و ایجاد التهاب
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش شدید اشتها
- سردرد
- تکرر ادرار
- زخم دهان
- احساس سوزش در سینه و گلو
- نفخ شکم
- ریزش شدید مو
بعد از پرتو درمانی باید چه غذاهایی مصرف کرد؟
در روزهای بعد از پرتودرمانی لازم است از مواد غذایی مفید و مناسب استفاده کنید که از سلامت عمومی شما محافظت کند. این مواد غذایی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- برای هیدراته ماندن بدن بعد از پرتودرمانی بسیار مهم است که از مقدار زیادی آب و مایعات مانند چای گیاهی، نوشیدنی های مفید و سوپ‌های سبک استفاده کنید. از مصرف بیش‌از‌حد کافئین و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.
- غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت بدون چربی مثل مرغ، بوقلمون، ماهی، تخم مرغ، محصولات لبنی و حبوبات استفاده کنید.
- میوه‌ها و سبزیجات منابع عالی از ویتامین، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها می باشند. اگر درگیر زخم دهان یا مشکل در بلع هستید، بهتر است آنها را بپزید یا پوره کنید و بعد مصرف کنید.
- از غلات کامل مانند نان، برنج، ماکارونی و غلات سبوس‌دار برای تامین انرژی، فیبر بدن و ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی استفاده کنید.
- چربی‌های سالم که شامل آجیل، مغزها و روغن زیتون می باشند را برای جذب ویتامین‌های محلول در چربی استفاده کنید.
برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه پرتو درمانی و تاثیر آن می توانید با دکتر بلال دلشاد مشورت کنید.